Του Αλέκου Μιχαηλίδη

Είσαι σκέτο παρακράτος,
είσαι σκέτο παρακράτος
και προβοκατόρισσα…

Κ. ΤΡΙΠΟΛΙΤΗΣ

Αν και θα πρέπει να συγχαρούμε όσους δούλεψαν σκληρά για τη συλλογή των αποτελεσμάτων της έρευνας που πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία NOVERNA για λογαριασμό της Ομάδας Κύπρος (ΟΚ), εν τούτοις θα προτιμήσουμε μια πιο «ωμή» αφήγηση των πραγμάτων, γιατί το θέμα με τις αιωρούμενες δημοσκοπήσεις έχει μάλλον ξεπεράσει τα όρια της χαριτωμενιάς.

Αρχίζοντας από το πιο απλό γεγονός της έρευνας της ΟΚ, πώς είναι δυνατόν να διερευνάται το τι θα ψηφίσει ο κόσμος σε ένα «υποθετικό σενάριο δημοψηφίσματος», τη στιγμή που το μόνο χειροπιαστό σενάριο που έχει μπροστά του ο λαός είναι το… σχέδιο Ανάν. Κακά (ή καλά) τα ψέματα. Ακόμα, οι θεματικές ενότητες όπως «έποικοι», «περιουσιακό», «ελευθερία εγκατάστασης», «ελευθερία ιδιοκτησίας», «εγγυήσεις», «εδαφικό» και «στρατεύματα», δεν τίθενται στο τι θέλουν οι Ελληνοκύπριοι αλλά στο τι «ρεαλιστικά μπορούμε να πετύχουμε». Έτσι, η έρευνα μετατρέπεται σε έρευνα του πως αντιλαμβάνονται τον ρεαλισμό και πως τον σουρεαλισμό οι 1.012 Ελληνοκύπριοι.

Επειδή, λοιπόν, έχει παραγίνει το θέμα με τις δημοσκοπήσεις (βλ. και έρευνα από το Πανεπιστημιακό Κέντρο Ερευνών Πεδίου του Παν. Κύπρου), είναι κοινώς αποδεχτό (σε όσους έχουμε ακόμα τα λογικά μας) πως τέτοιες έρευνες δεν προσφέρουν ούτε στον τερματισμό της κατοχής ούτε καν στο ερέθισμα της κοινής γνώμης για να ασχοληθεί με τα ζητήματα του τόπου.

Όμως, πέραν των «πλαστών ερωτημάτων», αντλούνται σημαντικές παράμετροι από την έρευνα της Ομάδας Κύπρος, γι’ αυτό θα σχολιάσουμε κάποια στοιχεία, πριν πούμε 2-3 λόγια για τον τίτλο του κειμένου:

1. Στάση έναντι λύσης ΔΔΟ με τους όρους που συζητούνται σήμερα: ΤΟ 38% των ερωτηθέντων απάντησε ότι είναι υπέρ, το 28% εναντίον, ενώ ένα 30% δήλωσε άγνοια (Δεν ξέρω). Άρα, ούτε οι μισοί Ελληνοκύπριοι (αν θέλουμε να παίξουμε τον συνήγορο του διαβόλου) δεν επιθυμούν λύση τύπου Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.
2. Κατά πόσο θέλουν οι διαπραγματεύσεις να οδηγήσουν σε συμφωνία και δημοψήφισμα: Περίεργη ερώτηση. Το «θέλω πολύ» έλαβε ποσοστό ύψους 35%, το «θέλω αρκετά» 33%, το 5% απάντησε πως «δεν το θέλει και τόσο», ενώ το 4% «δεν το θέλει καθόλου». Όμως, η ερώτηση βρίθει ασαφειών. Θυμίζει πολύ μια ερώτηση τύπου «θέλετε λύση ή όχι», λες και υπάρχει λογικός Ελληνοκύπριος που δεν θέλει να λυθεί το Κυπριακό.
3. Αυτό που ίσως να ενδιαφέρει περισσότερο είναι η πρόθεση ψήφου σε δημοψήφισμα που κατατέθηκε στην έρευνα με την εξής ερώτηση: Οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων βρίσκονται σε μια διαδικασία για μια Συνολική Λύση του Κυπριακού, μέσω απευθείας συνομιλιών μεταξύ των δύο ηγετών και τη στήριξη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Θα ήθελα να σκεφτείτε ένα υποθετικό σενάριο όπου οι διαπραγματεύσεις των δύο ηγετών ολοκληρώνονται, ένα σχέδιο λύσης διαμορφώνεται και οργανώνεται ένα δημοψήφισμα. Σε ένα τέτοιο δημοψήφισμα πως θα ψηφίζατε εσείς;

Πάλι με τα «υποθετικά σενάρια». Έχουν κι εδώ ενδιαφέρον οι απαντήσεις: «Σίγουρα ΟΧΙ» και «Σίγουρα ΝΑΙ» έλαβαν ίσο ποσοστό ύψους 16%, ενώ το «Μάλλον όχι, αλλά μπορεί να αλλάξω» έλαβε ποσοστό 10% και το «Μάλλον ναι, αλλά μπορεί να αλλάξω» 14%. Ίσες πιθανότητες σε ΝΑΙ και ΟΧΙ έδωσε το 40% των ερωτηθέντων.

Το πρόβλημα δεν είναι ότι υπάρχουν ομάδες που αναλώνονται σε έρευνες «υποθετικών σεναρίων», αλλά το ότι τις χρησιμοποιούν ως χειροπιαστά δείγματα στις αναλύσεις τους, όπως έκαναν άλλωστε και σύσσωμα τα ΜΜΕ. Δεν είναι δυνατόν να μη γίνεται κατανοητό πως είναι προβοκατόρικο να διενεργούνται δημοσκοπήσεις, τη στιγμή που ούτε σχέδιο λύσης υπάρχει στο τραπέζι, ούτε καν συμφωνία στα σημαντικότερα ζητήματα. Το μομέντουμ θα ψηφίσει ο λαός ή το αν ήταν καλός ο Ιππόλυτος στη Σαλαμίνα;

Τέλος πάντων. Αυτό που όφειλε να απασχολήσει τα στελέχη της Ομάδας Κύπρος, αλλά και τους υπόλοιπους διζωνιστές είναι η ερώτηση για τις Στάσεις έναντι διαφόρων μορφών λύσης. Εδώ, οι απαντήσεις είναι ικανές να κάνουν κομμάτια όσα παλάτια έκτισαν στην άμμο οι peace builders του νησιού. Πολύ ικανοποιητική θεωρεί τη λύση ενιαίου κράτους το 43% των ερωτηθέντων, ενώ τη ΔΔΟ με κεντρικό δυνατό κράτος το 34%. Ακολούθως λύση δύο κρατών θέλει το 7%, ενώ διατήρηση της παρούσας κατάστασης ένα 11%. Τη λύση ΔΔΟ με χαλαρό κεντρικό κράτος θεωρεί πολύ ικανοποιητική το 10%, ενώ την Ένωση ολόκληρης της Κύπρου με την Ελλάδα το 13%.

Είναι ηλίου φαεινότερο πως η λύση που επιθυμούν με τόσο πάθος οι acceptionists αποτυγχάνει να εκφράσει την πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων (όπως απεδείχθη κιόλας το 2004), οπότε, καλό θα ήταν, να μην μετουσιώνουν τη μιζέρια τους (κάποιος της ΟΚ, ένας Πρωτοπαπάς έγραφε προχθές ότι δεν είμαστε πρόσφυγες επειδή κατοικούμε στην πατρίδα μας, ο αθεόφοβος) σε κεντρική πολιτική στάση.

Εν πάση περιπτώσει, αν αυτό που δρομολογείται είναι το τι «ρεαλιστικά μπορούμε να πετύχουμε», όπως λέει η έρευνα, να μεταναστεύσουμε μαζικώς και ανεπιστρεπτί. Τούτος ο τόπος έχει ξεπεράσει κατά πολύ την έννοια του ρεαλισμού και είναι καιρός να το αντιληφθούμε. Αλλιώς, πως θα γίνονταν έρευνες με «υποθετικά σενάρια» και προθέσεις ψήφου σε δημοψηφίσματα χωρίς περιεχόμενο; Γιατί υποβιβάζουν την κρισιμότητα της κατάστασης όσοι θέλουν να δημιουργήσουν «κουλτούρα λύσης»; Γιατί γελοιοποιούν το ίδιο το πρόβλημα επηρεάζοντας κιόλας την «κοινή γνώμη», που παρακολουθεί τις έρευνες και θεωρεί πως τα πάντα έχουν συμφωνηθεί και βρισκόμαστε λίγο πριν το δημοψήφισμα;

«Για πρώτη φορά η θετική προδιάθεση σε ένα πιθανό δημοψήφισμα υπερτερεί της αρνητικής, ωστόσο η πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων δεν τοποθετείται προτού έχει ενώπιον της ένα συγκεκριμένο σχέδιο λύσης». Αυτό προτάσσει ως «γενική εικόνα» της έρευνας η Ομάδα Κύπρος, που θεωρεί επίσης ότι «μια σαφής πλειοψηφία δηλώνει έτοιμη να αποδεχθεί έναν ‘’έντιμο συμβιβασμό’’, στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας με ισχυρό κεντρικό κράτος», ασχέτως αν δεν γνωρίζει κανείς τις εκτάσεις μιας ομοσπονδίας υπό τις σημερινές συνθήκες, αλλά και τις όποιες συγκλίσεις πρόκειται να υπογραφούν.

Η άποψή μας είναι, εξηγώντας και τον τίτλο του κειμένου, πως τέτοιες δημοσκοπήσεις εξυπηρετούν, όχι μόνο τον Πρόεδρο Αναστασιάδη που τρέχει να «κλείσει» το Κυπριακό με τον χειρότερο τρόπο, αλλά και το ίδιο το κατοχικό καθεστώς, που τρίβει τα χέρια του βλέποντας πως υπάρχουν Ελληνοκύπριοι που «δέχονται» την ανταλλαγή της περιουσίας τους, που «δέχονται» την εκ περιτροπής προεδρία, που «δέχονται» να νομιμοποιηθούν εγκλήματα πολέμου (όπως οι έποικοι), ασχέτως αν δεν υπάρχει κάτι για το οποίο όφειλαν να απαντήσουν. Τι πάει να πει «ρεαλιστικά μπορούμε να πετύχουμε», άραγε; Εννοούμε προφανώς ότι οι «υποθέσεις» παρουσιάζονται από την αρχή έως το τέλος της έρευνας.

Το παρακράτος, λοιπόν, οφείλει να προσέξει τι έρευνες πετά στην «κοινή γνώμη» προς βρώση και πόση, διότι τα πράγματα είναι πολύ πιο σοβαρά από τις selfie στη Σαλαμίνα και τα «υποθετικά σενάρια» λύσης ή διάλυσης. Ελπίζουμε, λοιπόν, να μην μας αναγκάσει ξανά η Ομάδα Κύπρος, να επιχειρήσουμε την αποδόμηση μιας έρευνας που χρειάστηκε κόπο και χρόνο για να διενεργηθεί. Δυστυχώς, όμως, η δημόσια παρουσία έχει συνέπειες και θα πρέπει να προσέχουμε όλοι τι γράφουμε και τι δεν γράφουμε για ζητήματα όπως το περιουσιακό, το εδαφικό, η διακυβέρνηση, ο εποικισμός, η λύση, οι πρόσφυγες (αν και η Ομάδα Κύπρος δεν θεωρεί ότι στο νησί υπάρχουν πρόσφυγες), για ζητήματα για τα οποία θα κληθούμε να απαντήσουμε ευθέως και χωρίς υποθέσεις και «ρεαλισμούς» στο εγγύς μέλλον.