Του Σιλουανού Νικολάου
Κάθε μνημόσυνο ήρωα δεν γίνεται για να αναπολήσουμε απλά τον ηρωισμό του. Δεν γίνεται για να πούμε τι καλά που θα ήταν να έμενε ζωντανός και πόσο θα προσέφερε στην Πατρίδα εάν και εφόσον ο συγκεκριμένος δεν θυσιαζόταν. Γενικά δεν είναι μνημόσυνα απλού θαυμασμού του ηρωισμού τους. Αν έτσι είχαν τα πράγματα κανένα βαθύτερο νόημα δεν θα είχε η θυσία των ηρώων μας. Απλά οι θυσίες τους δεν θα είχαν να κάνουν τίποτα με το σήμερα.
Ακόμη, οι προσπάθειες των αγωνιστών μας δεν έγιναν για να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο αύριο για αυτούς αλλά για να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο και ελεύθερο αύριο για τις επόμενες γενιές. Ήθελαν να υπηρετήσουν ένα όραμα που τους ξεπερνούσε, ξεπερνούσε την τετριμμένη ανθρώπινη καθημερινότητα για ένα πιάτο φαί και μια καλύτερη αποκατάσταση. Στην προκειμένη περίπτωση αυτό το όραμα, το ανώτερο, ήταν η ελευθερία και η Ένωση.
Σε αυτό βέβαια αναφέρεται και ο ίδιος ο υπάρχηγος της ΕΟΚΑ Γρηγόρης Αυξεντίου όταν σε ένα Χριστουγεννιάτικο τραπέζι με τους συντρόφους του και συν-αντάρτες του αναφέρει τα εξής:
«Τώρα που οι Άγγλοι τα έριξαν όλα εναντίον μας, δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσει ο αγώνας και η μοίρα του καθενός. Όμως, είτε ζήσουμε είτε πεθάνουμε, ένα πρέπει να είναι μια μέρα το έπαθλο για νεκρούς και ζώντες. Να γίνει η Κύπρος ελληνική και να ζήσει ελεύθερη κι ευτυχισμένη. Ο αγώνας δεν είναι πάρε-δώσε. Κι όσοι επιζήσουν ας μην αναμένουν, ή ακόμα, πιο χειρότερο, ας μην επιδιώξουν άλλες ανταμοιβές κι αξιώματα, γιατί οι υπηρεσίες προς την πατρίδα δεν εξαργυρώνονται. Και πάνω απ’ όλα δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αγάπη κι η ομόνοια είναι καθήκον και χρέος προς την πατρίδα.»
Οι υπηρεσίες στην Πατρίδα δεν εξαργυρώνονται θα πει στους συντρόφους του ο Αυξεντίου. Εμείς θα συνεχίζαμε τον λόγο του και θα λέγαμε ότι αυτές οι υπηρεσίες προς την πατρίδα τροφοδοτούν τις επόμενες γενιές να διατηρήσουν αυτό το αγωνιστικό φρόνημα και να κάνουν νέους αγώνες στις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το Έθνος και ο λαός.
Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, του οποίου το μνημόσυνο θα είναι σε λίγες μέρες, σκίζοντας την αποικιοκρατική αγγλική σημαία, ξεσήκωσε ακόμη πιο πολύ τους Παφίτες συντοπίτες του. Με αυτό τον τρόπο, η Πάφος έγινε πιθανόν η μόνη αποικιοκρατική πόλη που δεν γιόρτασε την ενθρόνιση της βασίλισσας. Αυτή την ηρωική ενέργεια δεν την είχε κάνει για κάποιο προσωπικό συμφέρον ή για εξυπηρέτηση κάποιων απλών ατομικών δικαιωμάτων. Η ηρωική ενέργεια του ήταν πράξη έμπρακτης αντίστασης στα σχέδια των αποικιοκρατών για αφελληνισμό του νησιού, για παραχάραξη του ελληνικού μας πολιτισμού στο νησί αλλά βεβαίως για την πραγμάτωση αυτής ακριβώς της ελευθερίας που τόσο έντονα είναι χαραγμένη στην ιδιοσυγκρασία του Έλληνα.
Κάθε μνημόσυνο ήρωα λοιπόν είναι ευκαιρία ανασκόπησης. Όχι των λαθών μας αλλά των πράξεων μας. Πώς μπορούμε δηλαδή να αντλήσουμε αγωνιστικότητα, θάρρος, αγάπη για την πατρίδα και αυτοθυσία από τους ήρωες μας.
Ο Γρηγόρης και ο Ευαγόρας δεν πέθαναν απλά για να θυσιαστούν αλλά για να θέτουν τον πήχη της αγωνιστικότητας στην κάθε νέα γενιά, κάθε Έλληνα αλλά και κάθε ανθρώπου γενικότερα, που αγωνίζεται για την εθνική του επιβίωση.
